TARİH-ZAMAN- TAKVİM- ÇAĞLAR.
Tarihin Tanımı : Geçmişte yaşayan insan topluluklarının Sosyal,Ekonomik, siyasi, kültürel ve dini yaşayışlarını, birbirleri ile
ilişkilerini , yer ve zaman belirterek neden sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak objektif bir şekilde
açıklayan sosyal bir bilim dalıdır.
Tarihi Olay: Geçmişte meydana gelen ve toplumları uzun süre etkileyen olaylardır.- İstanbul un fethi- Kavimler göçü gibi….
Tarihi olgu: Aynı özellikteki olayların bir bütünlük içerisinde değerlendirilmesidir. . Kavimler göçü tarihi olay.. Feodalite
yönetiminin kurulması tarihi olgu.
TARİHİ OLAYIN İNCELENMESİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ.
1-Bir olayın tarih olması için üzerinden belli bir zaman geçmelidir.
2-Tarihi olaylar incelenirken neden sonuç ilişkisi göz önüne alınmalı. Tarihi olayın maddi ve manevi bir çok neden ve sonuçları
vardır.
3- Olayın meydana geldiği yer ve zaman şartları iyi değerlendirilmeli
4-Olay ile ilgili kaynak taraması yapılmalı.
5-Belgelerin güvenilir olması gerekir
6-Tarihi olaylar belli bir kurala göre incelenemez
7-İncelemeler tarafsız ve objektif yapılmalıdır.
8-Olaylar kesinlikle günümüz şartlarına göre değil olayın geçtiği zamanın şartlarına göre değerlendirilmelidir.
9-İncelemeler , Milli duygular ile- dini kimlik ile ve kişisel ön yargılar ile yapılmamalıdır.
10-Yeni belgeler bulundukça Tarihi olaylar yeniden değerlendirilmelidir.
11Kaynaklara dayanarak diğer bilimler ile işbirliği içerisinde olayları inceler.
TARİHİN KONUSU:
1-İnsan topluluklarının siyasi teşkilatlanmalarını.Dini inançları-Ekonomi-Gelenekleri tarihin konusu içindedir.
2- Geçmişte yaşayan insan toplulukları ve devletlerin birbirleri ile ilişkilerini.
3- Geçmişte oluşmuş uygarlık değerlerini.
4,- Toplumların yaşadığı olayları ,olaylar sonunda meydana gelen olguları inceler.
Tarihin özellikleri:
1-Geçmişte meydana gelen ve insan topluluklarını ilgilendiren konuları inceler.
2-Olayları neden –Sonuç ilişkileri içerisinde inceler.
3-Yer ve zaman gösterir.
4-Kaynaklara dayanarak diğer bilimler ile işbirliği içerisinde olayları inceler.
5-Olayların deney ve gözlemi yapılmaz
6-Tekrarı yapılamaz.
7-Tarih olayları objektif ve tarafsız inceler.
TARİH ÖĞRENMENİN YARARLARI
1- Toplum bilincinin gelişmesini sağlar.
2-Geçmiş toplumların bilgi birikiminden yararlanılır.
3-Geçmişteki olayların neden ve sonuçlarından yararlanılarak daha doğru kararlar verilir
4- Gelecek ile ilgili daha doğru kararların verilmesini sağlar
5- Anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözümlenmesine katkıda bulunur.
6- Milli birlik ve beraberliğin öneminin kavranmasını sağlar.
7 Geçmiş toplumların birbirleri ile ilişkilerini anlatır.
TARİHİN SINIFLANDIRILMASI ( TASNİFİ)
1-Zamana Göre Sınıflandırılması : Olayların Kronolojik olarak incelenmesidir. Zaman Çağlara- yüzyıllara –Devirlere göre
incelenir. İlk Çağ Tarihi- XVII . yüzyıl Tarihi. Yavuz Sultan Selim devri tarihi gibi…
2-Mekana Göre Sınıflandırılması: Olayın geçtiği yere göre yapılan sınıflama. Anadolu tarihi. Asya tarihi. Balıkesir tarihi
3-Konusuna Göre Sınıflandırılması : İnsanları gösterdikleri faaliyet alanlarına göre yapılan incelemeler. Ekonomi tarihi- Dinler
tarihi - Kültür tarihi- Tıp tarihi- hukuk Tarihi- Edebiyat Tarihi- Askeri Tarih…………..
YAZILIŞ ŞEKLİNE GÖRE TARİH ÇEŞİTLERİ
1-Hikayeci Tarih : Olaylar yorum yapmadan rivayet olunur . Olaylar şöyle gelişmiş diye anlatır . neden sonuç belirtilmez.
Heredot öncüsüdür.
2-Öğretici Tarih : Toplumlarda tarih bilinci oluşturmak için yazılır. İlk temsilcisi Tukidides
3- Araştırmacı Tarih: Çağdaş tarihçilik anlayışıdır. Olaylar belgeler ile neden sonuç ilişkisi içerisinde incelenir
4- Sosyal Tarih: Olayların toplumu ilgilendiren taraflarını inceler. Kültürleri inceler.
5- Kronolojik Tarih: Olayların oluş sırasına göre dizilmesidir. Hititlerdeki Anallar ile başlamıştır.
TARİH BİLİMİNDE YÖNTEM:
Yöntem: Her hangi bir olayın nedenleri- oluşu ve sonuçlarının belirlenmesi için takip edilecek yola ( Metot) yöntem denir.
Her bilimin kendisine özel metotları vardır . Tarihi bir olayın incelenmesi için şu metotlara baş vurulur
1 -Kaynak Arama. ( Belge Bulma )
Kaynak: Tarihi olay ile ilgili bilgi veren her türlü malzemeye kaynak denir.
Kaynaklar ---
a-- Yazılı Kaynaklar------ Yazısız Kaynaklar
b- Ana kaynaklar ( Birinci elden kaynaklar )------ İkinci elden kaynaklar
Yazılı Kaynaklar: En güvenilir kaynaklardır. Ferman- Berat- Kitabe- Secere- Anal – Takvim- Emirler- Para-Tuğra-Arma-
Mühür- mahkeme tutanakları- Gazete- dergi- kitap-tablet- Harita- resim…..
Yazısız Kaynaklar: Kaynağı belli olmayan sözler- arkeolojik kazılarda bulunan heykel- lahit- Mezar taşı- madalya-
Kabartmalar Silahlar- Çanak çömlek- seramikler- Çeşme- kale- Ev- saray ……….
Ana kaynaklar ( Birinci elden kaynaklar). Olayı yaşayan –gören kişilerin verdiği bilgilerdir (Olay yaşayan kişi)
İkinci elden kaynaklar : Birinci kaynağın bilgilerinden yararlanarak hazırlanmış kaynaklar ( olayı yaşayan kişinin bilgilerine
ulaşan kaynak)
2- Elde edilen kaynakların –Tasnif—Tahlil—Tenkit edilmesi
Tasnif: Belgelerin zamana- geçtiği yere göre- konusuna göre sınıflandırılmasıdır
Tahlil: Ulaşılan bilgilerin kullanıma hazır hale getirilmesidir.
Tenkit: Elde edilen bilgilerin gerçek olup olmadığının araştırılmasıdır. Tenkit iki şekilde yapılır.
Dış Tenkit: Kaynağın adı- Türü-yazarı—Tarihi gibi konularda incelenmesidir
İç Tenkit: Belgenin içerdiği bilgilerin doğruluğu ve değerinin ortaya konmasıdır. ( Belgenin tarafsızlığı- yazarın
kişiliği- inançları)
3-Terkip ( Sentez) yapmak: toplanan bilgilerden tarih metotlarını kullanarak yeni bir tarihi bilgiye ulaşmak
Sentez yapılırken şunlara dikkat edilmeli
1- Doğal etkenler göz önüne alınmalı ( iklim- yeryüzü şekilleri- Tabiatta meydana gelen olaylar)
2-Ele alınan toplumun karakterleri incelenmeli
3-Toplumun yaşayışı- kültürü – Dini- Ekonomik ve Ticari- durumu göz önüne alınmalı
4-Olay tarafsız incelenmeli.
5-Olayın meydana geldiği yer ve zamanın şartları iyi bilinmeli.
6-Olay ile ilgili bütün kaynaklara ulaşılmalı
7-Olaylar arasındaki sebep - sonuç ilişkileri göz önüne alınmalı
8- Kaynaklar belirtilmeli.
9-Anlaşılır ve sade bir dil kullanmak.
TARİHE YARDIMCI BİLİMLER:
Coğrafya: Tarihi olayların geçtiği yerin belirlenmesinde yararlanılır- - İklim-Yer şekilleri- konum-Jeopolitik durum-bitki örtüsü-
gibi etkenlerin belirlenmesinde yardımcı olur
Arkeoloji: Kazı bilimidir- daha çok yazının bulunmasından önceki devirlere ait buluntuları inceler.
Kronoloji: olayın geçtiği zamanın belirlenmesi ve olayların tarihlerine göre sıralanmasında yardımcı olur.
Antropoloji: ( İnsan Bilimi . yazının bulunmasından önceki devirleri inceler) . Sosyal Antropoloji : toplumların kültürlerini ve kültürün oluşmasında toplumun sosyal yapısını İnceler Fiziki Antropoloji: İnsan ırklarını inceler.
Etnoğrafya: Toplumların kültürel özellikleri olan Yaşam şekli- Gelenek-örf-Adet lerini inceler.
Paleoğrafya ( Yazı bilimi). Eski yazıları okuma bilgisidir.
Epikrafya: Anıtlar üzerindeki yazı ve kitabeleri inceler.
Nümizmatik: ( Par Bilimi) . Eski paraları inceler.
Filoloji: ( Dil bilimi) : Dilleri inceleyerek diller arasındaki ilişkileri inceler.
Kimya: Karbon 14 metodu ile buluntuların ait olduğu zamanı belirler.
Diplomatik: Belgeler bilimidir. Uluslar arası anlaşmaları- beratları ve Vesikaları inceler.
Siciloğrafi: Mühürleri inceler
Heraldik: Armaları inceler.
Antroponomi: Kişi isimlerini inceler.
Onomastik: Yer isimlerini imceler.
Sanat tarihi: Toplumların bıraktığı eserleri inceler.
Sosyoloji: Toplumsal olayları inceler.
Demoğrafi : Nüfus bilimi
Hidronomi: Su isismleri
ZAMAN VE TAKVİM :
Zaman: Bir olayın meydana gelişinde geçen süredir.
Takvim: Zamanın Yıllara- Aylara Haftalara- Günlere bölünerek hesaplanmasına denir. Astronomi ve Matematik bilimlerinden
yararlanılarak takvimler yapılmıştır
Takvim güneş yılına ve ay yılına göre düzenlenir. Takvimin başlangıcı olarak milletler kendileri için önemli olan olayları
Seçmişlerdir.Hristiyanlar HZ. İsa nın doğumunu- Müslümanlar Hicreti- yunanlılar ilk olimpiyatları….gibi.
Güneş yılı: Dünyanın Güneşin etrafında bir defa dönmesi ile geçen süredir. Bir yıl 365 Gün 6 Saat tir.
Güneş yılına göre ilk takvimi Mısırlılar bulmuştur ( artık yıl vardır-Mısırlılar + Romalılar + papa XII. Greguvar
Geliştirdi . Günümüzde kullandığımız Miladi Takvim ortaya çıktı)
Ay yılı: Ayın dünyanın etrafında 12 defa dönmesi ile geçen süredir. Bir yıl 354 gündür. Miladi takvimden 11 gün eksiktir.
( Ay yılına göre ilk takvimi Sümerler buldu- Artık yıl yoktur--- Müslümanlar günümüzde dini günlerini bu takvime göre
belirlerler.) Ay yılı 33 yılda Miladi takvime göre bir yıl fark yapar.
TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER .
12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ.
1-Türkler İslâmiyet i kabul etmeden önceki dönemde kullandılar.
2- Güneş yılına göre düzenlenmiştir.
3- Bir yıl 365 gün 5 saat tir
4- Her yıl bir hayvan adı verilirdi . Her oniki yılda bir aynı hayvan adı ile bilinen yıl gelirdi( Fare- Sığır-pars- Tavşan- Ejder- yılan-
At- Koyun- maymun- tavuk- köpek- Domuz takvimlere isim olan hayvanlardır)
5-Çin ve Tibet te günümüzde de kullanılır.
HİCRİ TAKVİM:
1-Türkler İslâmiyet i kabul ettikten sonra kullandılar.
2-Ay yılına göre düzenlenmiştir.
3-Bir yıl 354 gündür
4-Hz. Ömer devrinde 622 Hicret olayı başlangıç olarak kabul edilerek düzenlenmiştir.
5-Miladi yıldan 11 gün azdır.
6- Günümüzde İslâm dünyası dini günlerini bu takvime göre belirler ( Ramazan ve kurban Bayramları)
CELALİ TAKVİMİ
1- Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah ın emri ile Ömer Hayam tarafından düzenlendi
2- Bu takvim Celaleddin Melikşah ın isminin başındaki Celaleddin den almıştır.
3-Güneş yılına göre düzenlenmiş
4- Başlangıç yılı 1079 dur
5-Melik şah tan sonra kullanılmamıştır.
RUMİ TAKVİM
1-Osmanlı devletinin kullandığı Hicri takvim miladi takvimden 11 gün az olunca mali işlerde sıkıntılar yaşandı .
2- 1676 yılında Mart ayı yılbaşı olarak düzenlendi . 1839 yılından itibaren Osmanlı devleti Resmi işlerinde kullandı.
3-Güneş yılına göre düzenlendi.
4-Miladi takvimden 584 yıl geridir
5-Başlangıç yılı olarak hicreti kabul eder. Onun için Hicri Şemşi takvim de denilmiştir.
6- 1982 yılına kadar mali işlerde Türkiye Cumhuriyeti bu takvimi kullandı.
Rumi takvimi Miladi takvime çevirme
(Rumi) 1423 + 584= 2007 Miladi
( Miladi)2007 - 584 = 1423 Rumi
Ptsi Kas. 17, 2008 6:05 pm
